Giới thiệu chung về hệ thống các trường lớn của Pháp
Bên cạnh các trường đại học, các bạn sinh viên có thể lựa chọn hệ thống trường lớn, một hệ đào tạo với chất lượng giảng dạy cao. Mô hình « trường lớn » (Grande Ecole) là mô hình rất đặc biệt của hệ thống giáo dục Pháp nhằm tuyển chọn và đào tạo một lượng lớn các chuyên gia về kinh tế, khoa học kỹ thuật, chính trị cho bộ máy kinh tế (nhà nước và tư nhân), chính trị và xã hội Pháp. Mặc dù mang tính đặc thù rất cao, các trường lớn cũng tiếp nhận sinh viên nước ngoài nhưng các sinh viên này sau khi tốt nghiệp thì không tiếp tục theo các chương trình ”đào tạo nguồn” dành cho sinh viên Pháp
Hệ thống các trường lớn (Grandes Ecoles)
Như đã nói ở trên, mô hình « trường lớn » (Grande Ecole) là mô hình rất đặc biệt của hệ thống giáo dục Pháp nhằm tuyển chọn và đào tạo một lượng lớn các chuyên gia về kinh tế, khoa học kỹ thuật, chính trị cho bộ máy kinh tế (nhà nước và tư nhân), chính trị và xã hội Pháp. Mặc dù mang tính đặc thù rất cao, các trường lớn cũng tiếp nhận sinh viên nước ngoài nhưng các sinh viên này sau khi tốt nghiệp thì không tiếp tục theo các chương trình ”đào tạo nguồn” dành cho sinh viên Pháp. Sinh viên Việt Nam có thể vào học các « trường lớn » theo ba cách :
- Học các « lớp dự bị để thi vào các trường lớn » (Classes preparatoires aux grandes ecoles) sau đó trải qua các kỳ thi tuyển giành cho các đối tượng này.
- Nộp hồ sơ xét tuyển (nếu bạn đứng đầu các khóa BTS, DUT) hoặc xin chuyển ngang vào các lớp dự bị vào các trường kỹ sư (écoles d’ingénieur) hay các trường lớn về thương mại (écoles de commerces).
- Học đại học ở Việt Nam hoặc Pháp sau đó tham dự kỳ thi tuyển giành cho các đối tượng này
Kỳ thi tuyển giành cho các đối tượng này sẽ có những yêu cầu và nội dung khác nhau, nhưng sau khi được tuyển chọn vào trường thì các sinh viên này sẽ theo học cùng một chương trình với các sinh viên Pháp.
Các lớp dự bị để thi vào các « trường lớn » - CPGE (Classes preparatoires aux grandes ecoles)
"Lớp dự bị thi vào các trường lớn" là một lựa chọn đặc biệt để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển gắt gao vào các trường lớn với các lĩnh vực khác nhau: Các trường đào tạo kỹ sư (écoles d’ingénieurs), các trường lớn về thương mại (écoles de commerce), các trường sư phạm (écoles normales supérieures). Các lớp dự bị vào các trường lớn được đặt tại các trường trung học (lycées). Chương trình đào tạo được quy định rõ ràng, rất phong phú và chuyên sâu.
Thủ tục đăng kí vào năm thứ nhất của lớp dự bị được đồng thời tiến hành trên toàn nước Pháp và được quản lý bằng số hóa. Việc đăng kí được thực hiện trên trang web : www.admission-postbac.fr. Đầu vào được chọn lọc theo hồ sơ đăng kí. Với mỗi hướng học dự bị, một chương trình giảng dạy quốc gia được soạn thảo và quy định sau khi phối hợp lên chương trình với các trường lớn. Kiến thức của học sinh được đánh giá vào cuối khóa học bởi các kì thi tuyển gắt gao (concours) tổ chức bởi các trường lớn. Kì thi này thông thường được tổ chức rất kĩ lưỡng và chia làm hai đợt: kì thi viết và thi vấn đáp. Các học sinh không qua được kì thi này có thể tiếp tục theo học năm 3 (Licence 3) trong hệ đào tạo đại học thông thường (phần 1, Formations universitaires).
Mỗi khóa học dự bị vào các trường lớn kéo dài 2 năm. Đối với lớp dự bị khối kỹ thuật (les classes préparatoires scientifiques) để thi vào các trường kĩ sư (écoles d’ingénieur), các trường sư phạm (écoles normales supérieures), các trường về hóa thực phẩm, về thú y (écoles nationales agronomiques ou vérérinaires)..., các bạn có thể chọn:
- Trong năm thứ nhất :7 phân ban (MPSI - PCSI - PTSI - BCPST - TSI - TPC - TB)
- Trong năm thứ hai: 8 phân ban (MP - PC - PSI - PT - BCPST - TSI - TPC - TB)
Đối với lớp dự bị khối kinh tế và thương mại (les classes réparatoires économiques et commerciales) để thi vào các trường lớn về thương mại và quản lí (écoles supérieures de commerce et de gestion), với một khóa học rộng gồm các môn về toán học, kinh tế, sinh ngoại ngữ, lịch sử, văn hóa, các bạn có thể chọn 1 trong 3 phân ban:scientifique (ESC), économique (ECE), technologique (ECT)
Đối với lớp dự bị khối văn chương (les classes réparatoires littéraires) để thi vào các trường sư phạm (écoles normales supérieures), các trường pháp điển (école nationale dé chartes), các trường lớn về thương mại và quản lí (écoles supérieures de commerce et de gestion), các viện chính trị học (instituts d’études politiques), các bạn có thể chọn 1 trong 3 phân ban: Lettres, lettres et sciences sociales (B/L), Chartes.
Chương trình đào tạo của các lớp dự bị thuộc phân ban ”lettres” bao gồm: ngôn ngữ Pháp, triết học, lịch sử, sinh ngữ hoặc ngôn ngữ cổ. Các lớp dự bị phân ban ”lettres et sciences sociales” giảng dạy các môn: triết học, sinh ngữ, kinh tế, xã hội học, toán học. Bên cạnh đó, các lớp dự bị cũng có một khóa học đặc biệt kéo dài một năm cho các sinh viên có bằng DUT hay BTS mong muốn thi vào các trường lớn. Lớp dự bị này mang tên ATP (Adaptation Technicien Supérieur).
Hệ thống đào tạo tại các trường lớn (grandes écoles)
Sau khi thi đỗ vào các trường lớn, các sinh viên sẽ tiếp tục học 3 năm để có bằng ”kỹ sư các trường lớn”, cấp bậc tương đương với thạc sĩ (Master 2). Các sinh viên năm cuối có thể đăng kí học song song năm thứ 2 của Master tại một trường đại học và khi tốt nghiệp sẽ nhận đồng thời 2 văn bằng: Master và Ingénieur. Đa số các sinh viên này sẽ đi làm ngay khi tốt nghiệp. Số còn lại tiếp tục làm luận án Tiến sĩ.
Khác với cách thức đào tạo mang tính chuyên sâu vào một lĩnh vực riêng biệt của các chương trình đào tạo trong hệ thống đại học, các sinh viên tại các ”trường lớn” tiếp cận với kiến thức nâng cao ở nhiều lĩnh vực khác nhau cho phép họ có cái nhìn tổng thể về lĩnh vực đang theo đuổi trước khi đi sâu vào một chuyên ngành nhất định. Việc thường xuyên tiếp xúc với môi trường thực tế dưới nhiều hình thức (hội thảo & trao đổi định kỳ với các cựu sinh viên đã thành công trong các lĩnh vực, nhiều đợt thực tập cũng như các dự án nghiên cứu thực tế trong 3 năm học, v.v.) giúp cho các sinh viên ”trường lớn” hiểu rất rõ môi trường làm việc chuyên nghiệp, đa văn hóa và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi đi làm. Thêm vào đó, các trường lớn cũng tạo điều rất nhiều điều kiện để các sinh viên tự đứng ra tổ chức các hoạt động ngoại khóa, và do đó nâng cao tính tự chủ và kinh nghiệm tổ chức và bản lĩnh làm việc của các sinh viên.
Nền kinh tế Pháp đánh giá rất cao các sinh viên tốt nghiệp từ các trường lớn. Đa phần các lãnh đạo của các tập đoàn, công ty kinh tế ở tất cả các quy mô (tập đoàn đa quốc gia, các công ty lớn, vừa và nhỏ) đều là cựu sinh viên từ một số ”trường lớn” danh tiếng nhất Pháp như ParisTech (bao gồm các trường Ecole Polytechnique, Mines, Ponts & Chaussées, HEC, v.v.), ENS, ENA, Supaéro, ESSEC, v.v. Một cách cụ thể đối với sinh viên Việt Nam, lương khởi điểm trung bình của sinh viên tốt nghiệp các trường lớn có thể cao hơn từ 25% đến 1/3 lương của các sinh viên tốt nghiệp Master.
Để biết thêm chi tiết về cách thức thi tuyển đầu vào và đào tạo tại ParisTech (www.paristech.org: nhóm 11 ”trường lớn” đào tạo về thương mại và kỹ thuật danh tiếng nhất Paris) các bạn có thể viết mail đến hội cựu sinh viên Việt Nam tại ParisTech để hỏi thêm thông tin. Địa chỉ email là paristech.vietnam@gmail.com
