GIỚI THIỆU VỀ HỆ THỐNG GIÁO DỤC SAU PHỔ THÔNG & ĐẠI HỌC TẠI PHÁP

Có nhiều bạn quan tâm đến việc theo học viễn thông tại Pháp nhưng chưa rõ về hệ thống đào tạo tại đây. 

Chính vì vậy, trong bài viết này, HAVETCO xin giới thiệu về hệ thống giáo dục sau phổ thông tại Pháp để các bạn học sinh, sinh viên cũng như các Quý phụ huynh có thể hiểu thêm và từ đó đưa ra lộ trình du học thích hợp.

Giới thiệu về hệ thống đào tạo đại học của Pháp

Hệ thống đại học là hệ thống đào tạo sau phổ thông phổ biến nhất và lựa chọn đầu vào dễ dàng nhất tại Pháp.
Tuy nhiên việc lựa chọn ngành học sao cho phù hợp nhất với khả năng và nguyện vọng của mỗi người không phải điều hiển nhiên. Bài viết này mong đem đến cho các bạn sinh viên những thông tin cơ bản nhất về hệ thống đào tạo đại học ở Pháp và giúp các bạn có những quyết định thích hợp.

Hệ thống đại học là hệ thống đào tạo sau phổ thông phổ biến nhất và lựa chọn đầu vào dễ dàng nhất tại Pháp.Những điều cần phân biệt và lưu ý :
 

• Reforme LMD : Trước đây, hệ thống giáo dục sau phổ thông của Pháp chia thành 3 giai đoạn: giai đoạn 1 gồm 2 năm đầu đại học, giai đoạn 2 gồm 2 năm tiếp theo (Licence và Maitrise), giai đoạn 3 gồm 1 năm Master và 3 năm tiến sĩ. Ngày nay, để thống nhất với các hệ thống giáo dục khác của châu Âu, hệ thống này chuyển thành LMD : 3 năm Licence gọi tắt là L1-L2-L3, 2 năm Master gọi tắt là M1-M2 và 3 năm tiến sĩ. Tuy nhiên việc tuyển sinh phần lớn vẫn tuân theo hệ thống cũ. Ví dụ khoá học Master của Pháp là hai năm nhưng nếu bạn tốt nghiệp đại học ở Việt Nam, bạn hoàn toàn có thể xin vào năm thứ 2 của Master.
• Formations universitaires / Formations en lycées et en écoles : học trong trường đại học thì học phí một năm chưa đến 500 euros, còn trong các trường không thuộc hệ thống đại học thì tùy là trường công hay trường tư mà học phí có thể lên tới hàng nghìn euros một năm. Tuy nhiên, trong tương lai gần, chế độ học phí thấp ở các trường đại học sẽ không còn nữa, đặc biệt trong các ngành đào tạo chất lượng cao.
• Formations courtes : các chương trình đào tạo ngắn hạn - có thể tạm dịch là cao đẳng, ở đây bao gồm DUT, BTS và Licence professionnelle. Mục đích của các khóa học này là cung cấp cho bạn những kiến thức và kinh nghiệm cần thiết để có thể đi làm ngay sau 2-3 năm học, nhưng bạn vẫn có thể tiếp tục theo học cao hơn.

Đào tạo đại học - Formations universitaires


Đào tạo Đại học (Formations Universitaires) là hệ đào tạo chính quy nhất trong hệ thống đại học. Quá trình đào tạo kéo dài 8 năm, chia làm 3 bậc : Cử nhân (Licence) trong 3 năm, Thạc sĩ (Master) 2 năm và tiến sĩ (Doctorat) 3 năm. Lựa chọn đầu vào theo dạng xét tuyển

Năm thứ nhất (Licence 1) và hai (Licence 2) (Bac+1 và Bac+2)

Licence 2 tương đương với DEUG (Diplome d’etudes universitaires generales - Bằng Đại học Đại cương) của hệ thống giáo dục trước đây. Ngày nay các trường chỉ cấp bằng cho sinh viên sau 3 năm Licence nhưng tùy theo trường nếu sinh viên yêu cầu, DEUG vẫn được cấp cho sinh viên thành công hai năm đầu.
 

• Lựa chọn học Licence: Cách chính quy nhất để học lên Master và Doctorat, cung cấp cho sinh viên những lí thuyết vững chắcü Có rất nhiều lựa chọn ngành nghềü Tuyển sinh dễ dàng hơn, thường thì cứ có BAC là được nhập học, nhưng gần ½ sinh viên trượt năm đầuü Khóa học xen kẽ giữa giảng đường và làm việc theo nhómü 15-25 giờ học một tuần và bạn cần khoảng 20 giờ một tuần để tự học ở nhàü Mỗi học kì có hai kì kiểm tra và một kì thi lạiü Thực tập thường là không bắt buộcü Độc lập, biết sắp xếp thời gian và thích nghiên cứu tự tìm hiểu là những điều kiện cần thiết để thành công khóa học
• Tuyển sinh Licence: Với một hồ sơ duy nhất, mỗi sinh viên được 2 đến 3 nguyện vọng vào các Licence / DEUG khác nhau. Hồ sơ làm vào từ tháng 12 để chuẩn bị cho các khóa học bắt đầu vào tháng 9 năm sau. Cách tốt nhất là các lựa chọn ngành học, xác định các trường định nộp hồ sơ và liên lạc với trường để hỏi thông tin cụ thể. Các bạn có thể tham khảo những hướng dẫn về các chương trình học khác nhau ở các phần tiếp theo của tài liệu này.

Năm thứ 3 (Licence 3) và năm thứ 4 (Licence1) (Bac+3 và Bac+4)

Năm thứ 3 và năm thứ 4 theo hệ thống LMD là Licence 3 và Master 1. Việc chuyển từ năm thứ 3 lên năm thứ 4 có nghĩa là từ L3 sang M1 gần như là hiển nhiên nếu sinh viên đủ điểm và nếu bạn chuyển tiếp đúng chuyên ngành đào tạo của mình. Đầu vào được tiến hành theo diện xét tuyển. Học hết năm thứ 4, bạn có bằng Master 1, tương đương với bằng Maitrise trong hệ thống đào tạo của Pháp trước đây.Ngoài ra, năm thứ 3 có thêm Licence professionnelle, đây là khóa học một năm, chủ yếu dành cho những sinh viên tốt nghiệp DUT và BTS học thêm một năm trước khi đi làm.

Năm thứ 5 (Bac+5) : Master 2 Professionnel và Master 2 Recherche

Như đã lưu ý từ trước, sau cải cách LMD, việc chuyển từ năm thứ 4 đại học sang năm thứ 5 đại học vẫn không là hiển nhiên. Việc xét tuyển sẽ khó khăn hơn, yêu cầu về hồ sơ thí sinh cao hơn. Tùy theo các ngành và trường, hội đồng tuyển sinh có thể chỉ dựa vào hồ sơ, hoặc tổ chức thi tuyển hay phỏng vấn. Master 2 có rất nhiều chuyên ngành, và được tiến hành giảng dạy tại các trường đại học (universités) cũng như tại các trường lớn (grandes écoles) (Master 2 tương đương với năm thứ 3 ở các « trường lớn ». Các bạn có thể xem thêm chi tiết về các « trường lớn » bên dưới để biết thêm chi tiết)Có hai loại Master :
 

• Master 2 Professionnel : Master 2 professionnel là một khóa học 1 năm để đào tạo những nhà kỹ thuật, chuyên viên. Khóa đào tạo thường gắn liền với môi trường thực tế công việc, sinh viên phải có ít nhất một kì thực tập dài tại các công ty.
• Master 2 Recherche (Master về nghiên cứu): Master 2 recherche là 1 năm để chuẩn bị cho bạn những kiến thức và phương pháp cần thiết về nghiên cứu để làm tiến sĩ và hướng tới các công tác nghiên cứu giảng dạy sau này. Sinh viên phải làm thực tập (phần lớn là tại một cơ sở nghiên cứu) và phải bảo vệ luận văn tốt nghiệp.

Từ năm thứ 6 đến năm thứ 8 : Doctorat (Tiến sĩ)

Đào tạo tiến sĩ kéo dài trong 3 năm (Bac+6 đến Bac+8) và dành cho các sinh viên đã tốt nghiệp Master 2 recherche. Tuy nhiên vẫn có các trường hợp Master 2 professionnel được nhận làm tiến sĩ. Với các ngành kỹ thuật, đề tài tiến sĩ rất nhiều, điều quan trọng là tìm ra nguồn tài chính (hay còn gọi là học bổng) trong suốt 3 năm. Nguồn học bổng có thể được cấp từ chính phủ, ngân sách nghiên cứu các vùng, của Bộ giáo dục đào tạo Pháp, ngân sách nghiên cứu của các cơ sở nghiên cứu, ngân sách của một dự án... Việc xét tuyển tiến sĩ thường do các cơ sở nghiên cứu quyết định, thông thường qua hồ sơ kết hợp phỏng vấn, và phụ thuộc rất nhiều vào ngành học, kết quả học Master 2 và đề tài tốt nghiệp Master 2. Bạn cần chú ý tới vấn đề này ngay khi chọn đề tài thực tập vì rất có thể bạn sẽ được nhận làm chuyển tiếp tiến sĩ luôn tại cơ sở mà bạn làm thực tập, nếu bạn làm tốt.Bạn có thể làm tiến sĩ tại các phòng thí nghiệm của các trường, cũng có thể làm tại các phòng nghiên cứu của các công ty trong khuôn khổ hợp tác với cơ sở đào tạo. Bạn vẫn là sinh viên và phải đăng kí hàng năm, đóng học phí tại trường Đại học.

Các chương trình đào tạo ngắn hạn – Formations courtes

BTS (Brevet de Technicien Supérieur)

• Đặc thù loại hình đào tạo: Chương trình đào tạo kỹ thuật viên (BTS) kéo dài 2 năm (một số ít BTS kéo dài 3 năm) được tổ chức tại các trường trung học (lycée) hay các trung tâm đào tạo hướng nghiệp (centre de formation d’apprentis). Đây là một loại hình đào tạo nghề chuyên nghiệp cho phép sinh viên có thể khởi nghiệp ngay sau khi hoàn thành khóa học. Các chương trình BTS đem đến cho bạn không chỉ kiến thức nền tảng vững chắc mà còn đảm bảo những kỹ năng hành nghề thực tiễn trong lĩnh vực theo học. Chính vì những yếu tố này, bạn cần phải xác lập dự định nghề nghiệp và công việc một cách cụ thể trước khi quyết định theo học bằng BTS. Mỗi lớp BTS có khoảng 30 học viên, cách thức giảng dạy sư phạm gần như năm cuối cấp III. Học viên BTS có 35-40 giờ học một tuần và rất nhiều bài tập về nhà. Cuối khóa học, các học viên phải trải qua một kỳ thi để lấy bằng. Việc đăng kí và xét tuyển vào mảng đào tạo BTS do cơ sở đào tạo xét duyệt và phụ thuộc rất nhiều vào chuyên ngành đào tạo. Tuyển sinh vào BTS đôi khi phải thi và phỏng vấn. Đối với các BTS được tổ chức tại các trường trung học công, hồ sơ đăng kí được tải từ trên mạng (vi dụ www.ac-paris.fr đối với các BTS tại Paris và ngoại ô).Tại Paris, bạn có thể lựa chọn trong số khoảng 72 chuyên ngành khác nhau về BTS tại các trường trung học công, ngoài ra còn có rất nhiều chuyên ngành nữa tại các trung tâm đào tạo hướng nghiệp. 
• Các hướng đi sau khi tốt nghiệp BTS: Nhìn trên sơ đồ các bạn có thể thấy được các khả năng đầu ra khác nhau của BTS : 
• Đa phần các sinh viên tốt nghiệp BTS sẽ đi làm ngay sau khi hoàn thành khóa học
• Một số tiếp tục theo học 1 năm licence chuyên ngành (professionnelle) để thu nhận những kiến thức sâu hơn nhằm chuẩn bị cho việc đi làm
• Một số các bạn tốt nghiệp đầu khóa có thể được xét tuyển vào các trường chuyên ngành thương mại hoặc kỹ sư (Ecoles de Commerce ou d’Ingénieurs) hoặc theo học 1 năm các lớp học dự bị (Classes Préparatoires aux Grandes Ecoles) trước khi thi tuyển vào các trường này.

Sơ đồ đầu ra của BTS sau khi tốt nghiệp

DUT (Diplome Universitaire de technologie)
 

• Đặc thù loại hình đào tạo: Đây là các khóa học ngắn hạn được giảng dạy ở các Viện đại học về công nghệ (Institut Universitaire de Technologie – IUT) trực thuộc các trường đại học (Université). Các khóa học DUT kéo dài 2 năm với mục đích đào tạo ra các cán bộ có khả năng thích nghi cao với một vài dạng ngành nghề. Được trang bị các kiến thức lý thuyết cơ bản sâu và rộng hơn các sinh viên theo học BTS, các sinh viên tốt nghiệp DUT có thể đi làm ngay hoặc tiếp tục theo học ở các bậc cao hơn.Các lĩnh vực chuyên ngành của DUT rất đa dạng, từ kỹ thuật (bâtiment travaux publics, biologie chimie, communication, électricité électronique, informatique, production industrielle maintenance, sciences physiques, etc.) đến thương mại (GEA - Gestion des entreprises et des administrations (bao gồm 3 chuyên ngành nhỏ từ năm thứ hai là Finance Comptabilite, Petites et Moyennes Organisations và Ressources Humaines), TC – Techniques de commercialisation, GAEA - Gestion administrative et commerciale, GLT - Gestion logistique et transport. Trong đó GEA và TC là 2 chuyên ngành phổ biến nhất.)
• Việc nhận vào học DUT trong vùng Paris và ngoại ô được xét theo hồ sơ (tải tại www.iut-idf.org). Đối với các học sinh cuối cấp III, hồ sơ gửi trực tiếp đến các IUT phải ghi rõ các nguyện vọng của mình, việc này được tiến hành trên mạng. Sinh viên có thể đăng kí bao nhiêu IUT là tùy ý và các thông tin về tuyển sinh IUT bắt đầu mở vào đầu tháng 3.Tại các cơ sở IUT, trực thuộc các trường đại học, sinh viên mỗi khóa (thường là các khóa nhỏ) được chia thành các nhóm nhỏ trong các giờ thực hành và làm bài tập với chương trình sư phạm và phương pháp đào tạo hiệu quả. Tính chuyên cần trong môi trường học tập mang tính bắt buộc. Trình độ kiến thức của sinh viên được đánh giá bởi các bài thi, kiểm tra liên tục và đểu đặn. Một vài cơ sở có thể tổ chức các kì thi tốt nghiệp.
• Các hướng đầu ra cho DUT: Như đã nói, tốt nghiệp DUT, bạn có nhiều lựa chọn cho tương lai của mình :
• Các sinh viên tốt nghiệp DUT có thể khởi nghiệp trong môi trường lao động chất lượng cao ngay sau khi hoàn thành khóa học
• Một số tiếp tục theo học 1 năm licence chuyên ngành (professionnelle) để thu nhận những kiến thức sâu hơn nhằm chuẩn bị cho việc đi làm hoặc license tổng quát để chuẩn bị cho khóa học thạc sĩ chuyên ngành (professionnelle) sau đó
• Một số các bạn tốt nghiệp đầu khóa có thể được xét tuyển vào các trường chuyên ngành thương mại hoặc kỹ sư (Ecolé de Commerce ou d’Ingénieurs) hoặc theo học 1 năm các lớp học dự bị (Classes Préparatoires aux Grandes Ecoles) trước khi thi tuyển vào các trường này.